Kjarnorkusprengjur nýttar til að aldursgreina langreyðar

Kjarnorkusprengjur eru sjaldnast taldar af hinu góða en þó má nota þær til að aldurgreina skíðishvali.
Myndin er samsett.

Kjarnorkusprengjur nýttar til að aldursgreina langreyðar

Ný rannsókn sem Dr. Guðjón Már Sigurðsson sjávarlíffræðingur hjá Hafrannsóknastofnun er höfundur að, ásamt Sigríði Völu Finnsdóttur og Steven E. Campana, sýnir fram á með óyggjandi hætti að hægt er að nota geislakolefni frá kjarnorkusprengjum til að staðfesta aldur langreyða. Ekki nóg með að það sé óvenjulegt að nýta kjarnorkusprengjur í þessum tilgangi, þá er það einnig óhefðbundið að eyrnamergur (e. ear plug) hvalanna er mældur en það er hann sem staðfestir aldur hvalanna.

Mjög erfitt hefur reynst að meta aldur skíðishvala, ólíkt flestum öðrum hópum hryggdýra. Yfirleitt hægt að nota tennur til aldursgreininga hjá spendýrum, en þær eru ekki til staðar hjá skíðishvölum. Notast hefur verið við talningu á lögum í eyrnamerg til aldursgreininga, en til þessa hefur ekki verið hægt að staðfesta þá aðferð.

Prófun á kjarnorkusprengjum sem náði hámarki á sjötta og sjöunda áratug síðustu aldar á tímum Kalda stríðsins leiddi til þess að magn geislakolefnis jókst í andrúmslofti um 100%. Þaðan fór geislakolefnið fljótlega í heimshöfin og í lífverur þar. Þannig hefur verið hægt að nýta aukningu í geislakolefni til að staðfesta aldur kórala og sumra langlífra fiska.

Í þessari rannsókn var geislakolefni greint í eyrnamerg þriggja langreyða sem veiddar voru við Ísland. Rannsóknin staðfestir að hægt að er að nota lög í eyrnamerg til aldursgreininga, þar sem skýrar breytingar verða í magni geislakolefnis fyrir um það bil 60 árum og sýnir þar af leiðandi að þessir hvalir voru á bilinu 65-85 ára gamlir. Þessir hvalir voru því elstu skíðishvalir sem rannsakaðir hafa verið, með staðfesta aldursgreiningu. Niðurstöðurnar styðja eldri möt, byggð á lögum í eyrnamerg, sem sýna að langreyðar geti orðið allt að 114 ára.

Grein Guðjóns og félaga í fræðitímaritinu Frontiers in Marine Science