Um 20% hækkun á vísitölum norsk-íslenskar síldar

Lokið er samantekt á niðurstöðum alþjóðlegs uppsjávarleiðangurs frá maí sl. í Noregshafi og aðliggjandi hafsvæðum. Eitt af meginmarkmiðum leiðangursins er að meta magn og útbreiðslu norsk-íslenskrar síldar og annara uppsjávartegunda. Því til viðbótar er ástand hafsins og vistkerfisins kannað, m.a. magn átustofna. Leiðangurinn er skipulagður innan vinnuhóps Alþjóða Hafrannsóknaráðsins (ICES). Þátttakendur í leiðangrinum auk rannsóknarskipsins Árna Friðrikssonar, voru rannsóknarskip frá Noregi, Færeyjum, Danmörku og Rússlandi. 

Útbreiðsla norsk-íslenskrar síldar í maí þetta árið var vestlægari en áður hefur sést síðan leiðangurinn byrjaði 1995 (mynd 1). Stærsta hluta stofnsins var að finna innan íslensku og færeysku lögsagnanna, en einnig var síld í og við alþjóða hafsvæðið milli Jan Mayen og Noregs. Stærsta og elsta síldin hafði að öllu jöfnu gengið lengst í vestur og var því yngri síld að finna austar og norðar. Heildarbergmálsvísitala fullorðinnar síldar var 5,0 milljón tonn í samanburði við 4,2 milljón tonn árið 2017 sem er um 20% hækkun. Vísitölur síðustu ára hafa sveiflast lítillega en heilt yfir sýna þær nokkuð stöðuga stofnstærð (mynd 2). Aukningin nú var að stærstu leyti tilkomin vegna hærra mats á 2013 árganginum. Nú við fimm ára aldur lítur hann út fyrir að vera yfir meðalstærð en þó aðeins hálfdrættingur á við stóra árganginn frá 2004 (mynd 3).

Í Barentshafi beinist leiðangurinn af uppvaxandi árgöngum og var fjöldi tveggja ára síldar (árgangur 2016) meiri en undanfarin ár. Þetta er því annað árið í röð vísbending um að þokkalegur árgangur kunni að vera í uppsiglingu. Það verður þó að hafa í huga að mikil óvissa fylgir þessum mælingum og ennþá 2-3 ár þar til að hann kemur inn í veiðstofninn. Fjöldi eins árs fiska í Barentshafi bendir til þess að sá árgangur sé lítill.

Kolmunna var að finna utan landgrunns á mest öllu athugunarsvæðinu ef undan er skilið svæði þar sem kaldan Austur-Íslands strauminn austur af Íslandi er að finna. Mesti þéttleikinn var á suðurhluta athugunarsvæðisins svo og með landgrunnsbrún Noregs. Þessi leiðangur nær ekki yfir allan kolmunnastofninn, og þá síst fullorðna veiðistofninn. Niðurstöðurnar gefa þó vísbendingar um stærð nýrra árganga. Heildarvísitalan fyrir kolmunna lífmassa lækkaði um 46% frá því í fyrra. Niðurstöðurnar benda til þess að árgangarnir frá 2016 og 2017 séu litlir. Alþjóða hafrannsóknaráðið (ICES) hefur áður metið árganginn frá 2014 sterkan og frá 2015 yfir meðaltali.

Lækkun var milli ára á vísitölum um magn átu fyrir allt rannsóknarsvæðið að undanskyldu svæðinu austur af Íslandi þar sem var lítilháttar hækkun (mynd 4). Um miðbik og austurhluta svæðisins eru vísitölurnar nálægt meðaltali áranna 1995-2017. Norðaustur af Íslandi, þar sem jafnan voru hæstu gildin, eru vísitölurnar ennþá lágar í sögulegu samhengi þótt þær séu hækkandi.

Hitastig sjávar var yfir meðaltali síðustu 23 ára á 0-200 m dýpi á vestari hluta hafsvæðisins en undir meðaltali í hlýrri sjónum austar og sunnar (mynd 5). Á 200-500 m dýpi var hitinn ýmist undir og yfir meðaltali.

Þessar niðurstöður, og þá einkum síldarmælinganna, verða meðal annars notaðar á fundi ICES í lok ágúst nk. þar sem vinna við stofnstærðarmat og ráðgjöf þessara uppsjávarfiskistofna fer fram. Meira um niðurstöður frá leiðangrinum er að finna í leiðangursskýrslu.

Mynd 1. Útbreiðsla og þéttleiki norsk-íslenskrar síldar í maí 2018. Leiðarlínur eru sýndar í bakgrunni.

Mynd 2. Vístölur um lífmassa norsk-íslenskrar síldar í maí leiðöngrum frá 1995-2018. Svörtu punktarnir sýna mat með endurbættri aðferð (ásamt óvissumati) en rauð mat samkvæmt eldri aðferð.

Mynd 3. Leiðangursvísitölur um fjölda eftir aldri (2-6 ára) hjá norsk-íslenskri síld þar sem þróun í hverjum árgangi er fylgt eftir (t.d. rauði liturinn sýnir fjölda eftir aldri í stóra árganginum frá 2004).

Mynd 4. Vístölur um magn átu í maí 1995-2018 eftir mismunandi hafsvæðum í Noregshafi og aðliggjandi hafsvæðum. Bláa, rauða og gráa línurnar sýna miðbik og austur hluta svæðisins en svarta og græna vestari hlutann (Jan Mayen og Ísland).

Mynd 5. Hitastig sjávar (til vinstri) og frávik í hitastigi frá meðaltali áranna 1995-2017 (til hægri) á 50-200 m dýpi í maí 2018.