Alþjóðahafrannsóknaráðið veitir ráð um aflamark deilistofna

Nýlokið er fundi ráðgjafarnefndar Alþjóðahafrannsóknaráðsins (ICES) þar sem m.a. var veitt ráðgjöf um heildarafla norsk-íslenskrar vorgotssíldar, kolmunna, makríls og úthafskarfa í Norðaustur-Atlantshafi fyrir árið 2017.  Íslendingar stunda umtalsverðar veiðar úr þeim stofnum.

Alþjóðahafrannsóknaráðið (ICES) ráðleggur í samræmi við samþykkta aflareglu strandríkja að afli ársins 2017 verði ekki meiri en 646 þúsund tonn sem er 104% aukning frá ráðlögðum afla fyrir árið 2016.

 

Hrygningarstofninn hefur farið minnkandi síðan 2009. Það ár var hann í hámarki vegna fjögurra stórra árganga frá árabilinu 1998-2004. Léleg nýliðun síðan 2004 er megin skýringin á minnkandi stofnstærð. Þótt ennþá sé nokkur óvissa um stærð árganga eftir 2012 er fátt sem bendir til þess að stór árgangur gangi inn í veiðistofninn á næstu árum.

 

Samkvæmt stofnmatinu í ár er hrygningarstofninn árið 2015 nú talinn hafa verið þriðjungi stærri en mat síðasta árs benti til. Minnkun stofnsins á undanförnum árum hafi því verið hægari en áður var metið.  Eins er stofninn í upphafi árs 2017 metinn tæplega 40% stærri en í fyrri úttekt.  Hærra mat nú skýrist aðallega af háum stofnvísitölum frá leiðangri á hrygningarslóð við Noreg árin 2015 og 2016.

 

Þessi mikla aukning í ráðlögðum afla milli áranna 2016 og 2017 skýrist af tvennu, af því að stofninn er metinn stærri en áður en einnig af hærra veiðihlutfalli samkvæmt aflareglu. Í aflareglunni er veiðidánartalan (F) 0.125 þegar stofninn er metinn yfir aðgerðarmörkum (Btrigger=5 milljón tonn) en lægri þegar stofninn er metinn undir þeim mörkum.  Í ár er hrygningarstofninn metinn rétt undir 5 milljónum tonna og samkvæmt því er ráðgjöfin byggð á því að veiðidánartalan verði 0.124 og aflinn samkvæmt því 646 þúsund tonn.  Í mati ársins í fyrra var stofninn metinn um 4 milljónir tonna, eða 28% undir viðmiðunarmörkum og ráðlagður afli (317 þúsund tonn) byggður á að veiðidánartalan yrði 0.083.

 

Aflamark árið 2016 var 317 þúsund tonn samkvæmt ráðgjöf ICES, en ekki náðist samstaða strandríkja um skiptingu aflaheimilda og er gert ráð fyrir að aflinn verði 377 þúsund tonn. Íslenskum skipum  var úthlutað 46 þúsund tonnum fyrir árið 2016 samkvæmt ákvörðun stjórnvalda.

ICES leggur til að kolmunnaafli ársins 2017 verði innan við 1342 þúsund tonn.  Ráðgjöfin miðar við þá veiðidánartölu (Fmsy) sem gefur hámarksafrakstur til lengri tíma litið.

 

Hrygningarstofn kolmunna hefur stækkað frá árinu 2010 og er ofan við aðgerðarmörk (MSY Btrigger = 2,25 milljón tonn). Nýliðun er metin yfir meðallagi en með mikilli óvissu.

 

Ráðgjöfin fyrir árið 2017 er umtalsvert hærri en hún var fyrir árið 2016 (776 þúsund tonn). Þetta er aðallega vegna hærra mats á árgöngum 2013 og 2014 í stofnmati ársins 2016 heldur en árið 2015. Stofnmat er einnig mjög viðkvæmt fyrir mati á aldursgreindum vísitölum nýjasta leiðangurs, en þær voru mun hærri árið 2016 en árið 2015. Ennfremur voru gátmörk endurreiknuð og hækkaði FMSY frá 0.3 í 0.32, en ráðgjöf byggist á FMSY. Hrygningarstofninn er nú metinn um 5 milljónir tonna og samkvæmt matinu mun stofninn áfram vaxa nema veiðar verði verulega umfram ráðgjöf.

 

Aflareglan, sem var samþykkt árið 2008, er fallin úr gildi.  Ekki hefur enn náðst samkomulag milli þeirra þjóða sem stunda veiðar úr stofninum um skiptingu, en áætlað er að heildaraflinn í ár verði tæp 1,150 milljón tonn, þar af afli íslenskra skipa um 164 þúsund tonn.

ICES ráðleggur að afli ársins 2017 verði ekki meiri en 944 þúsund tonn. Er sú ráðgjöf í samræmi við nýtingarstefnu (FMSY) sem mun leiða til hámarks afraksturs til lengri tíma litið.

Hrygningarstofninn hefur vaxið frá árinu 2006 og var metinn tæp 5 milljón tonn árið 2016. Fiskveiðidauði hefur farið lækkandi frá því um 2004 en er enn yfir þeim mörkum sem stefnt er að (FMSY=0.22).  Síðustu 15 ár hafa komið fram fjórir sterkir árgangar (2002, 2006, 2011 og 2014) og eins eru allir árgangar eftir 2007 yfir meðalstærð ef undan er skilinn 2013 árgangurinn.

 

Frá árinu 2006 hefur makríll gengið á Íslandsmið og í fjölþjóðlegum togleiðangri sumarið 2016 mældist meira en nokkru sinni áður af honum innan íslenskrar lögsögu.  Ástæður þessa hafa verið tengdar stækkun stofnsins, hlýnun sjávar og fæðuframboði. Alþjóðlegur eggjaleiðangur sumarið 2016 sýndi norðlægari hrygningu en nokkru sinni fyrr. Þessir tveir leiðangrar gefa nokkuð misvísandi upplýsingar um þróun stofnsins. Eggjaleiðangurinn sýnir minnkun á stofnstærð síðan 2013 meðan togleiðangurinn sýnir aukningu, þannig að til samans benda þeir til lítillar breytingar í stofnstærð og sú aukning sem kemur fram stafar af upplýsingum úr aldurssamsetningu aflans.

 

Niðurstöður stofnmatsins undanfarin ár hafa verið sveiflukenndar og m.a. þess vegna er fyrirhugaður rýnifundur um stofnmat makríls veturinn 2017.

 

Ráðgjöf ICES um aflamark í makríl fyrir árið 2016 var að aflinn yrði ekki meiri en 667 þúsund tonn en sú ráðgjöf var endurskoðuð fyrr í þessum mánuði og hækkuð í 774 þúsund tonn.

 

Ekki hefur náðst samkomulag milli þeirra þjóða sem stunda veiðar úr makrílstofninum um skiptingu aflans með þeim afleiðingum að veitt hefur verið langt umfram ráðgjöf ICES. ICES gerir ráð fyrir því að heildaraflinn árið 2016 verði um 1,05 milljón tonn. Aflaheimildir íslenskra skipa fyrir árið 2016 voru 152 þúsund tonn samkvæmt ákvörðun íslenskra stjórnvalda, auk þess sem óveitt var af aflamarki ársins 2015.

ICES leggur til að engar veiðar verði stundaðar úr neðri stofni úthafskarfa á árunum 2017 og 2018.  Ráðgjöfin miðar við þá veiðidánartölu (FMSY) sem gefur hámarksafrakstur til lengri tíma litið.

 

Hrygningarstofninn hefur minnkað verulega frá því að veiðarúr neðri stofni úthafskarfa hófust í byrjun tíunda áratugar síðustu aldar.  Frá sama tíma hækkaði veiðidánartala mikið og hefur verið mjög há allt frá aldarmótum.

 

Leiðangrar til að meta stærð stofnsins hafa verið farnir annað hvert ár frá árinu 1999, síðast árið 2015.  Niðurstöður þessara leiðangra sýna að stofninn hefur minnkað mikið allt tímabilið.  Grunnur ráðgjafar hefur á undandförnum árum byggst eingöngu á stofnvísitölum.  Í þeirri ráðgjöf sem nú er kynnt er byggt á líkani sem nýtir m.a. gögn um lengdardreifingu og aldurssamsetningu í veiðum, auk þess að nota gögn úr ofangreindum leiðangri.  Niðurstöðurnar eru að stofninn hefur minnkað jafnt og þétt allt frá því um 1995 og er nú langt undir varúðarmörkum (Blim).  Jafnframt sýna framreikningar að þótt engar veiðar verði stundaðar næstu 2 árin muni stofninn áfram verða undir varúðarmörkum í lok þess tímabils.

 

Ekki hefur verið samkomulag milli veiðiþjóða um skiptingu afla um langt skeið.  Jafnframt hefur verið ágreiningur um stofngerð og telja Rússar að í Grænlandshafi sé einungis einn stofn og að ástandið sé mun skárra en ICES hefur talið. Hafa þeir því úthlutað veiðiheimildum til rússneskra skipa í samræmi við það og þær heimildir verið langt umfram ráðlagðan heildarafla.

 

ICES hefur á undanförnum árum lagt til að engar veiðar yrðu stundaðar úr efri stofni úhafskarfa (sá sem veiðist á minna en 400 metra dýpi) þar sem ástand þess stofns versnaði mikið undir lok síðustu aldar og hefur stofninn mælst mjög lítill í leiðöngrum undanfarna 2 áratugi. Því er nú svo komið að ICES leggur til að engar karfaveiðar verði stundaðar í Grænlandshafi og nærliggjandi hafsvæðum.

 

Nánar má lesa um ráðgjöfina vef ICES  http://www.ices.dk/community/advisory-process/Pages/Latest-Advice.aspx