Almennar upplýsingar
Tindaskata er langalgengasta skötutegundin á Íslandsmiðum. Hún veiðist nær allt í kringum landið en er algengust fyrir norðan og norðaustan land. Hún hefur útbreiðslu allt frá 20 m dýpi að landgrunnsbrún á um 1000 m dýpi en er algengust á 30-200 m dýpi. Tindskata sjaldan stærri en 70 cm og er algengust á bilinu 30-50 cm. Hún er talin halda á djúpmið á veturna en á grunnmið á vorin og á sumrin. Æxlun er talin eiga sér stað árið um kring en þó aðallega á sumrin. Líkt og hjá flestum öðrum tegundum brjóskfiska á sér stað innri frjóvgun hjá tindaskötu. Hún gýtur síðan frjóvguðum eggjum, péturskipum, tveimur í senn. Lítið er vitað um vöxt tindaskötu en hér við land verður hún kynþroska við u.þ.b. 43 cm lengd.
Sjá nánar um tindaskötu.
Veiðar
Tindaskata er algengur meðafli í ýmsum veiðum og veiðarfærum en landaður afli kemur að mestu leyti úr Faxaflóa og af miðunum fyrir norðan land (Mynd 1). Löndunartölur hafa sveiflast mikið undanfarin aldarfjórðung (Mynd 2). Landanir jukust úr 500 tonnum árið 2007 upp í rúmlega 1700 tonn 2012. Þær hafa dregist verulega saman undanfarin ár og verið undir 1000 tonnum síðan 2017. Á síðasta ári var einungis 248 tonnum landað af tindaskötu sem rekja má til mikils samdráttar af lönduðum afla af tindaskötu úr línuveiði (Mynd 2). Háar löndunartölur úr dragnót á árunum 1994-2004 má að einhverju leyti útskýra með aukinni sókn dragnóta á þessum árum en einnig vegna átaks á skráningu afla í afladagbækur (Mynd 2). Landanir á tindaskötu eru nokkuð árstíðabundnar og er meginhluta ársaflans landað frá september til nóvember (Mynd 3). Talið er að það megi rekja til aukinnar eftirspurnar á þessum árstíma en innlend neysla á tindaskötu er að miklu leyti bundin við jólaföstuna.
Stofnmælingar
Útbreiðsla og vísitölur
Árstíðabundinn mun má sjá í útbreiðslu tindaskötu þar sem hún er að jafnaði ekki eins algeng á grunnslóð á haustin eins og á vorin. Tindaskata er ein algengasta fisktegundin í stofnmælingu að vori (SMB) en hún veiðist á yfirgnæfandi meirihluta stöðva í SMB (að meðaltali á 86 % stöðva). Í stofnmælingu að hausti (SMH) veiðist hún á um helmingi stöðva (Mynd 4).
Í stofnmælingum botnfiska er tindaskata algengust fyrir norðan og norðvestan (Mynd 5). Í SMB er hún mjög algeng á grunnslóð fyrir norðan og grunnt og nálægt landi fyrir sunnan og suðaustan (Mynd 5 a,c,e). Í SMH er útbreiðslan einna mest við landgrunnsbrúnina fyrir norðvestan og norðan land suður á Íslands-Færeyjahrygg (Mynd 5 b,d,f). Lítið sem ekkert veiðist fyrir sunnan og suðvestan nema á afmörkuðum svæðum. Árstíðabundið far gæti skýrt þetta að einhverju leyti en munur í minnstu lengdarflokkum gæti einnig legið í mismunandi gerð veiðafæra í SMB og SMH. Tindaskata er einnig algengur meðafli í öðrum botnvörpuleiðöngrum stofnunarinnar einkum í rækju- og humarleiðöngrum (Mynd 6 a). Rækjuleiðangrar fara fram á ýmsum tímum ársins en humarleiðangur fer fram á sumrin. Tindaskata er einnig algengur meðafli í netaralli sem fer fram árlega að vori til (Mynd 6 b).
Þróun vísitölu tindaskötu í SMB og SMH er sýnd á Mynd 7. Lífmassavísitölur tindaskötu í SMB hafa lækkað um þriðjung yfir rannsóknatímabilið 1985-2023. Í heildina eru lífsmassavísitölur miklu lægri á haustin í SMH en á vorin í SMB en þar hefur þróun stofnstærðar einnig verið neikvæð. Lífmassavísitala tindaskötu hefur lækkað frá um 19000 tonnum í SMB (meðaltal 1985-2000) í um 14000 tonn (meðaltal 1998-2021). Þessi lækkun er einkum áberandi í stærstu lengdarflokkunum (≥50 cm) á árunum 1993-2008. Í ár (2023) er vísitala í SMB nálægt meðaltali síðustu tíu ára. Vísitala ungviðis (≤20 cm) hefur sveiflast mikið á tímabilinu en vísitala stærri einstaklinga (≥50cm) er hærri en meðaltal síðustu tíu ára.
Á Mynd 8 má sjá að dreifing lífmassa í SMB á milli svæða hefur haldist nokkuð stöðug yfir tímabilið. Í SMH eru stofnstærð hlutfallslega meiri á nyrðri svæðunum (NV og NA svæði) og það er einkum á þeim svæðum sem stofnstærð hefur dregist saman.
Lengdardreifing
Í afla leiðangra eru flestar tindaskötur minni en 60 cm LT. Meðallengd er breytileg á bilinu 36-50 cm eftir því hvaða leiðangur um er að ræða. Þannig er meðallengd í SMN sú hæsta en í SMB sú lægsta (Mynd 9).
Í SMB hefur meðallengd tindaskötu minnkað yfir tímabilið. Meðallengd síðustu fimm ára er 36 cm miðað við meðallengd um síðustu aldamót (37,8 cm, 1997-2001) (Mynd 10). Hins vegar hefur meðallengd í SMH verið breytileg (38-43 cm) án sérstakrar leitni (Mynd 11).
Kynjahlutfall er nokkuð jafnt í SMB (1:1) en í SMH er veiðast fleiri hrygnur en hængar (hlutfall hænga og hrygna: 1:1.57). Meðallengd hænga er um 40,5 cm og eru þeir þar að meðaltali stærri en hrygnur en meðallengd þeirra er um 38,8 cm. Lengd við 50 % kynþroska hænga (L50) er 43.3 cm og 41.9 cm hjá hrygnum (Mynd 12).
Talið er að tindaskata stundi einhvers konar árstíðabundið far í sambandi við frjóvgun og got péturskipa. Síðan 2017 hafa SMB og SMH safnað gögnum um pétursskip en útbreiðsla pétursskipa gætu gefið upplýsingar um mögulega gotstaði tindaskötu við Ísland.
Stofnmat
Grunnur ráðgjafar fylgir forskrift Alþjóðahafrannsóknaráðsins (ICES) fyrir stofna með takmarkaðar upplýsingar (Category 3.1 stocks; ICES, 2021). SPiCT afraksturslíkan (SPiCT; Pedersen and Berg, 2017) er einna helst notað til að meta stofna í þessum flokki en líkanið metur skekkjur í athugunum og ferlum og áætlar stöðu stofnsins og viðmiðunarpunkta með tilheyrandi öryggisbilum. SPiCT áætlar viðmiðunarpunkt hámarksafraksturs sem hægt er að nota við útreikninga á viðeigandi stikum sem eru notaðir til að veita ráðgjöf. ICES mælir með því að nota 35. hundraðshlutamarkið fyrir viðeigandi stika (Mildenberger et al., 2021).
Inntaksgögn
Líkanið samþættir upplýsingar úr fyrirframdreifingum, löndunartölum frá árinu 1991 og stofnvísitölum úr vorleiðangri (IS-SMB) frá 1985. Stuðlar fyrirframdreifingar eru innri vaxtarhraði, r ̅ og miðgildi rýrnunar upphafslífmassa, P ̅. n er fest á 2 til að líkjast Schaefer framleiðnifalli (ICES 2021) (Tafla 1).
Tafla 1. Tindaskata. Stikar fyrirframdreifingar líkansins.
| Stikar | Gildi | Staðalfrávik |
|---|---|---|
| r | log(0.4) | 0.04 |
| p | log(0.5) | 0.25 |
Niðurstöður
Niðurstöður líkansins eru sýndar í 2. og 3. töflu. Niðurstöður líkans eru sýndar á Mynd 13, greiningar líkans á Mynd 14 og reiknuð endurlitsgreining á Mynd 15. Samkvæmt gátlista um samþykki SPiCT líkans (Mildenberger et al., 2021) stóðst ein forsenda um marktækni líkansins ekki, þ.e. ólínuleg dreifing er í leyfum Shapiro. Hinsvegar hefur það ekki áhrif á niðurstöður og marktækni líkansins. Allar aðrar forsendur stóðust, framleiðslufall var raunsætt (B/K = 0.5) (Mynd 13) og reiknuð endurlitsgreining var stöðug(Mynd 15). Lífmassi sem gefur af sér hámarksafrakstur (BMSY) var metið 12.3 kt.
- tafla. Tindaskata. Niðurstöður SPiCT-líkans.
| Mat | 95 % efra öryggisbil | 95 % neðra öryggisbil | |
|---|---|---|---|
| alpha | 72.620 | 46924.760 | 0.112 |
| beta | 0.058 | 102.9441 | 0.000 |
| r | 0.148 | 0.2535 | 0.086 |
| rc | 0.148 | 0.2535 | 0.086 |
| rold | 0.148 | 0.2535 | 0.086 |
| m | 909.25 | 1043.9 | 791.98 |
| K | 24649.96 | 37540.3 | 16185.82 |
| q | 0.000 | 0.0000 | 0.000 |
| sdb | 0.002 | 1.3542 | 0.000 |
| sdf | 0.481 | 0.6297 | 0.367 |
| sdi | 0.152 | 0.1926 | 0.120 |
| sdc | 0.028 | 44.0106 | 0.000 |
- tafla. Tindaskata. Niðurstöður líkans. Mat á viðmiðunarpunktum
| Viðmiðunarpunktar | Mat | 95 % efra öryggisbil | 95 % neðra öryggisbil |
|---|---|---|---|
| Bmsy | 12325.0 | 18770.2 | 8092.9 |
| Fmsy | 0.07 | 0.13 | 0.04 |
| MSY | 909.20 | 1043.90 | 792.00 |
5.tafla. Tindaskata. Mat á B/Bmsy og F/Fmsy með 95 % öryggismörkum úr SPiCT líkani.
| ÁR | 95 % neðri | B/Bmsy | 95 % efri | 95 % neðri | F/Fmsy | 95 % efri |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1985 | 0.988 | 1.251 | 1.585 | 0.024 | 0.272 | 3.111 |
| 1986 | 1.037 | 1.294 | 1.616 | 0.028 | 0.269 | 2.550 |
| 1987 | 1.076 | 1.335 | 1.657 | 0.034 | 0.260 | 1.978 |
| 1988 | 1.110 | 1.374 | 1.702 | 0.042 | 0.248 | 1.465 |
| 1989 | 1.143 | 1.412 | 1.744 | 0.053 | 0.234 | 1.043 |
| 1990 | 1.178 | 1.448 | 1.781 | 0.070 | 0.218 | 0.681 |
| 1991 | 1.216 | 1.483 | 1.809 | 0.112 | 0.203 | 0.370 |
| 1992 | 1.257 | 1.516 | 1.827 | 0.143 | 0.228 | 0.361 |
| 1993 | 1.294 | 1.543 | 1.840 | 0.122 | 0.197 | 0.318 |
| 1994 | 1.328 | 1.568 | 1.851 | 0.249 | 0.397 | 0.634 |
| 1995 | 1.303 | 1.519 | 1.771 | 0.831 | 1.293 | 2.011 |
| 1996 | 1.244 | 1.436 | 1.659 | 0.789 | 1.222 | 1.892 |
| 1997 | 1.198 | 1.377 | 1.581 | 0.747 | 1.153 | 1.780 |
| 1998 | 1.158 | 1.326 | 1.519 | 0.734 | 1.127 | 1.730 |
| 1999 | 1.127 | 1.290 | 1.475 | 0.652 | 1.001 | 1.535 |
| 2000 | 1.110 | 1.268 | 1.449 | 0.599 | 0.921 | 1.415 |
| 2001 | 1.096 | 1.251 | 1.428 | 0.607 | 0.938 | 1.449 |
| 2002 | 1.071 | 1.223 | 1.396 | 0.894 | 1.374 | 2.110 |
| 2003 | 1.001 | 1.149 | 1.320 | 1.108 | 1.683 | 2.556 |
| 2004 | 0.952 | 1.101 | 1.273 | 0.802 | 1.222 | 1.862 |
| 2005 | 0.942 | 1.092 | 1.265 | 0.515 | 0.788 | 1.207 |
| 2006 | 0.960 | 1.111 | 1.286 | 0.365 | 0.563 | 0.869 |
| 2007 | 0.987 | 1.141 | 1.319 | 0.306 | 0.475 | 0.739 |
| 2008 | 1.013 | 1.172 | 1.356 | 0.327 | 0.511 | 0.800 |
| 2009 | 1.029 | 1.192 | 1.381 | 0.449 | 0.702 | 1.097 |
| 2010 | 1.028 | 1.192 | 1.383 | 0.564 | 0.882 | 1.381 |
| 2011 | 1.015 | 1.180 | 1.371 | 0.682 | 1.073 | 1.689 |
| 2012 | 0.981 | 1.142 | 1.329 | 1.028 | 1.608 | 2.516 |
| 2013 | 0.910 | 1.064 | 1.244 | 1.221 | 1.901 | 2.960 |
| 2014 | 0.845 | 0.998 | 1.178 | 1.185 | 1.853 | 2.898 |
| 2015 | 0.785 | 0.940 | 1.126 | 1.097 | 1.721 | 2.700 |
| 2016 | 0.741 | 0.901 | 1.094 | 1.100 | 1.731 | 2.723 |
| 2017 | 0.707 | 0.872 | 1.076 | 0.683 | 1.079 | 1.705 |
| 2018 | 0.721 | 0.893 | 1.105 | 0.406 | 0.661 | 1.078 |
| 2019 | 0.737 | 0.917 | 1.140 | 0.597 | 0.967 | 1.568 |
| 2020 | 0.726 | 0.912 | 1.146 | 0.656 | 1.065 | 1.728 |
| 2021 | 0.726 | 0.920 | 1.165 | 0.654 | 1.071 | 1.755 |
| 2022 | 0.730 | 0.932 | 1.191 | 0.271 | 0.445 | 0.729 |
| 2023 | 0.769 | 0.985 | 1.262 | 0.144 | 0.247 | 0.423 |
| 2024 | 0.807 | 1.039 | 1.336 | 0.154 | 0.294 | 0.562 |
| 2025 | 0.843 | 1.089 | 1.407 | 0.094 | 0.294 | 0.922 |
Heimildir
Ellis, J. R.,McCully Phillips, S. R. and Poisson, F. 2017. A review of capture and post-release mortality of elasmobranchs. Journal of Fish biology. 90(3): 653-722.
ICES (2021). Benchmark Workshop on the development of MSY advice for category 3 stocks using Surplus Production Model in Continuous Time; SPiCT (WKMSYSYSPICT). ICES Scientific Reports. Report. https://doi.org/10.17895/ices.pub.7919
ICES. 2022. ICES technical guidance for harvest control rules and stock assessments for stocks in categories 2 and 3. In Report of ICES Advisory Committee, 2022. ICES Advice 2022, Section 16.4.11. https://doi.org/10.17895/ices.advice.19801564
Knotek, R., Kneebone, J., Sulikowski, J., Curtis, T., Jurek, J., and Mandelman, J. 2019. Utilization of pop-up satellite archival transmitting tags to evaluate thorny skate (Amblyraja radiata) discard mortality in the Gulf of Maine groundfish bottom trawl fishery. ICES Journal of Marine Science. 77(1). 256-266.
Maguire, JJ and Berg CW. 2020. A SPiCT ASSESSMENTS OF THE NORTH ATLANTIC SHORTFIN MAKO SHARK. ICCAT. Collect. Vol. Sci. Pap. ICCAT, 76(10): 156-163.
Mildenberger, T.K., Kokkalis, A., Berg, C.W. 2022. Guidelines for the stochastic production model in continuous time (SPiCT). https://raw.githubusercontent.com/DTUAqua/spict/master/spict/inst/doc/spict_guidelines.pdf
Pedersen, M.W., Berg, C.W., 2017. A stochastic surplus production model in continuous time. Fish and Fisheries, 18: 226-243.