Þorskur

Almennar upplýsingar

Þorskur (Gadus morhua) er útbreiddur í Norður-Atlantshafi, Eystrasalti og Barentshafi. Við Ísland er hann algengur allt í kringum landið. Þorskur er botnfiskur og er algengastur á 100-400 m dýpi en finnst þó frá nokkurra metra dýpi niður á 600 m, jafnvel dýpra. Fullorðinn þorskur heldur sig á sand-, leir- og hraunbotni en meirihluti ungþorsks heldur sig grynnra m.a. í þaraskógum. Þótt kjörhiti þorsks sé í kringum 4-7°C lifir hann við fjölbreytilegt hitastig og mestur hluti aflans fæst við hitastig í kringum 2°C. Þorskur hrygnir á landgrunninu allt í kringum landið en mest á grunnslóð suður, suðvestur og vestur af landinu. Hefðbundinn hrygningartími er snemma á vorin (mars-apríl). Egg og lirfur reka aðallega á uppeldisslóðir fyrir norðan og norðaustan land. Fullorðinn þorskur ferðast að lokinni hrygningu á fæðuslóðir djúpt norðvestur, norður og suðaustur af landinu, en hluti stofnsins heldur sig á grunnslóð allt árið. Af botnfiskum er þorskur mikilvægasta nytja­tegundin við Ísland.

Sjá nánar um þorsk.

Veiðar

Þorskveiðar eru mjög útbreiddar en misjafnt er hvaða veiðarfæri eru mikilvægust á hverju svæði. Veiðisvæði botnvörpu eru einna helst á dýpri og kaldari slóðum fyrir norðvestan, austan og suðaustan land en einnig grynnra suður og vestur af landinu (Mynd 5, Mynd 6, Mynd 7). Línuveiðar eru að öllu jöfnu grynnra og mun dreifðari en botnvörpuveiðar en eru minnst stundaðar fyrir miðju Suðurlandi (Mynd 6, Mynd 5). Þorskveiðar með öðrum veiðarfærum s.s. netum, dragnót og handfærum eru aðallega skammt undan landi og að mestu bundnar við sunnan- og vestanvert landið (Mynd 3).

Helstu breytingar frá árinu 2000 í hlutdeild afla eftir svæðum eru að vægi norðvestursvæðis (NV) hefur aukist úr um 35 % árin 2000 til 2010 í um 40-50 % árin 2011 til 2020 (Mynd 8, Mynd 4). Yfir sömu tímabil hefur hlutfall þorskafla vestan við land (V) lækkað úr um 25-30 % í tæp 20 % og afli fyrir suðaustan (SA) lækkað úr 5-10 % í undir 5 %. Vægi annarra svæða í heildarafla hefur verið nokkuð stöðug yfir tíma, hlutdeild norðaustursvæðis (NE) í kringum 20 % og suðvestursvæðis (SV) í kringum 10 %. Lítil breyting hefur verið á dreifingu veiða eftir dýpi (Mynd 3).

Þorskafli jókst úr undir 200 þúsund tonnum í um 250 þúsund tonn á árunum 1994 til 1999 (Mynd 2). Á næstu 10 árum minnkaði aflinn nokkuð stöðugt og náði lágmarki árið 2008 eða rétt um 150 þúsund tonnum. Aflinn jókst aftur jafnt og þétt og hefur á síðustu árum verið á bilinu 210 - 250 þúsund tonn. Botnvarpa hefur í gegnum tíðina verið mikilvægasta veiðarfærið og hefur hlutdeild af heildarafla sjaldan verið undir 40 %. Hlutdeildin hefur vaxið nokkuð síðustu ár úr tæpum 45 % árin 2010-2016 í tæp 55 % síðustu ár (Mynd 2). Fram til 2003 var hlutdeild línu í kringum 20 % af afla en var um 35 % á árunum 2005 til 2016. Samfara aukinni hlutdeild í botnvörpu á síðustu árum hefur hlutdeild línu minnkað úr um 35 % í rúm 25 %. Hlutdeild neta var í kringum 20 % fram til ársins 2001 en hefur síðan minnkað og er nú um 7 % af heildarafla. Hlutdeild dragnótar hefur haldist nokkuð stöðugt yfir tímabilið, um 5-7.5 % af heildaraflanum. Á tímabilinu hefur hlutdeild annarra veiðarfæra (einkum rækju- og humarvarpa) farið úr því að vera um 10-15 % í rúm 5 %.

Árið 2023 var meira en helmingur þorskafla veiddur í botnvörpu (54 %), 26 % á línu, 6 % í net, 6 % á handfæri, og 7 % í dragnót. Stærstur hluti aflans seinustu ár hefur veiðst vestur og norðvestur af landinu, og austan og norðaustan þar á eftir. Þorskur var veiddur á svipuðu dýpi og fyrri ár, þó heldur grynnra (Mynd 2).

Fjöldi báta sem standa undir 95 % af heildarafla þorsks við Ísland dróst saman úr næstum 1000 í um 750 báta á árabilinu 1994-1999 (Mynd 1). Þessi samdráttur átti sér stað þrátt fyrir að árlegur heildarafli hafi aukist um nær 100 þúsund tonn. Á árunum 1999-2008 lækkaði þessi tala niður í um 300 báta. Frá 2009 hefur fjöldinn haldist nokkuð stöðugur, milli 250 og 500 bátar, en þó hefur fjöldi undanfarin ár verið með minnsta móti. Þessi samdráttur í fjölda báta er merkjanlegur fyrir öll veiðarfæri (Tafla 1).

Mynd 1: Þorskur. Fjöldi skipa og báta (öll veiðarfæri) sem veiddu 95 % heildaraflans hvert ár frá 1994. Vinstri: Sýnt eftir árum. Hægri: Sýnt í samanburði við heildarafla. Gögn frá aflaskráningarkerfi Fiskistofu.

Mynd 2: Þorskur. Landaður afli eftir veiðarfærum frá 1994, samkvæmt aflaskráningarkerfi Fiskistofu.

Tafla 1: Þorskur. Fjöldi íslenskra skipa sem hafa landað >10 tonnum af þorski á almanaksári, skipt upp eftir veiðarfærum. Gögn frá aflaskráningarkerfi Fiskistofu. Heildarafli er eingöngu fyrir þessi skip og því minni en heildarafli allra skipa.

Ár	Fj. dragnót	Fj. aðrir	Fj. línubáta	Fj. botnv.	Afli dragnót	Afli aðrir	Afli lína	Afli botnv.	Heildarafli
2000	133	827	530	183	14930	17623	49946	103558	186057
2001	106	766	515	160	17015	17002	47172	99071	180260
2002	101	724	450	155	13584	19305	42405	87885	163179
2003	107	721	461	147	13375	16026	44654	88422	162477
2004	103	722	470	135	14228	14840	57397	95769	182234
2005	98	604	463	134	12770	8106	69444	84018	174338
2006	93	509	447	126	10358	5859	71037	82417	169671
2007	97	473	425	123	8711	4397	58943	71499	143550
2008	92	427	370	113	8441	4151	53843	58172	124607
2009	81	798	336	113	10370	8190	61005	79667	159232
2010	75	1008	286	111	8296	9372	57491	75609	150768
2011	65	1061	290	110	9106	12665	57711	73538	153020
2012	74	1099	305	118	9989	13417	67777	85265	176448
2013	71	1054	297	110	10092	15237	74835	101453	201617
2014	65	1012	292	110	10407	16355	77807	95830	200399
2015	67	943	266	103	11938	13957	79244	103530	208669
2016	60	956	246	99	15930	15299	84509	111016	226754
2017	67	832	221	94	15398	14945	75244	117891	223478
2018	63	813	201	83	15818	16221	78316	135030	245385
2019	44	794	190	81	14181	13592	78326	135661	241760
2020	43	839	158	81	16198	15884	68103	146788	246973
2021	53	841	145	87	17695	16014	69460	140773	243942
2022	60	850	120	83	16496	15172	62613	124950	219231
2023	61	867	99	81	15958	13286	54213	117211	200668

Mynd 3: Þorskur. Afli eftir dýpi samkvæmt afladagbókum.

Mynd 4: Þorskur.Útbreiðsla veiða á íslensku veiðisvæði frá árinu 1993 samkvæmt aflaskýrslum. Öll veiðarfæri samanlagt.

Mynd 5: Þorskur. Útbreiðsla veiða með botnvörpu, samkvæmt afladagbókum. Sýndar eru 100, 300 og 1000 m dýptarlínur.

Mynd 6: Þorskur. Útbreiðsla veiða með línu, samkvæmt afladagbókum. Sýndar eru 100, 300 og 1000 m dýptarlínur.

Mynd 7: Þorskur. Útbreiðsla veiða með netum, dragnót og handfærum, samkvæmt afladagbókum. Sýndar eru 100, 300 og 1000 m dýptarlínur.

Mynd 8: Þorskur. Útbreiðsla veiða frá öllum veiðarfærum, samkvæmt afladagbókum. Sýndar eru 100, 300 og 1000 m dýptarlínur.

Aflaþróun

Frá því veiðar hófust hefur þorskafli almennt verið mikill (8. mynd). Fyrir seinni heimsstyrjöld og fram undir 1990 var árlegur landaður afli yfirleitt milli 300 og 450 þúsund tonn. Síðan þá hefur aflinn verið minni, að meðaltali rúmlega 200 þúsund tonn, vegna lélegri nýliðunar minni framleiðslugetu stofnsins. Landaður afli erlendra fiskiskipa minnkaði snögglega í seinni heimsstyrjöldinni og einnig á áttunda áratugnum þegar efnahagslögsaga Íslands var stækkuð í 200 sjómílur. Árið 2023 var aflinn 217157 tonn. Hlutdeild erlendra fiskiskipa (2358.402 in 2023) var hverfandi en samkvæmt milliríkjasamningum er norskum og færeyskum skipum heimilt að veiða innan íslenskrar lögsögu (Mynd 9).

Mynd 9: Þorskur. Skráður afli á Íslandsmiðum síðan 1905.

Yfirlit gagna

Sýnataka úr afla fyrir helstu veiðarfæri (dragnót, línu, net og botnvörpu) er almennt góð. Sýnatakan fylgir að mestu útbreiðslu veiðanna og árstíðasveiflum (Mynd 10 and Mynd 11). Vegna Covid-19 heimsfaraldursins minnkaði sýnataka verulega árið 2020, sérstaklega um borð í fiskiskipum. Sýnataka hélst fremur lítil næstu tvö ár en ekki er talið að færri sýni þessi þrjú ár hafi haft áhrif á stofnmatið.

Mynd 10: Þorskur. Hlutfall sýna eftir mánuðum (súlur) samanborið við landanir eftir mánuðum (svört lína), skipt eftir árum og helstu veiðarfærum. Tölur fyrir ofan súlur sýna heildarfjölda sýna.

Mynd 11: Þorskur. Veiðislóð árið síðustu ár samkvæmt afladagbókum og staðsetning sýna (x) skipt eftir helstu veiðarfærum.

Landanir og brottkast

Allar skráðar landanir frá Íslandsmiðum fyrir 1966, sem og landanir erlendra fiskiskipa fram að 2014, eru skráðar í STATLANT löndunargrunninn sem er hægt að nálgast af vefsíðu Alþjóðahafrannsóknaráðsins. Landanir innlendra fiskiskipa voru skráðar af Fiskifélaginu fram til 1992 en eftir það hefur skráningin verið í höndum Fiskistofu. Þó brottkast sé bannað í botnfiskveiðum á Íslandsmiðum er það þó talið eiga sér stað. Líklegt er þó talið að brottkast hafi verið meira í upphafi tíunda áratugarins. Til þess að lágmarka líkur á brottkasti hafa útgerðir möguleika á því að landa undirmáli utan kvóta, að því gefnu að ágóðinn fari í Verkefnasjóð sjávarútvegsins. Að auki er möguleiki á því flytja kvóta milli tegunda.

Mynd 12: Þorskur. Mat á lengdarháðu brottkasti eftir veiðarfærum (punktmat ásamt 95 % öryggisbili). Gögn vantar eftir 2017.

Lengdardreifing landaðs þorsks

Tafla 2 sýnir fjölda sýna og lengdarmælinga. Lengdardreifing þorsks úr afla eftir árum er sýnd á Mynd 13. Stærðarsamsetning þorsk sem fæst á línu og í botnvörpu virðist nokkuð stöðug, að mestu þorskur milli 50 og 100 cm. Þorskur veiddur í net er stærri, en stærðasamsetningin er breytilegri eftir því sem hlutfall stærri fisks er hærra í stofninum. Lengdardreifing landaðs þorsks hefur færst í átt að stærri fiski undanfarin 10 ár (Mynd 13).

Mynd 13: Þorskur. Lengdardreifing úr afla eftir veiðarfærum og árum.

Tafla 2: Þorskur. Fjöldi sýna og lengdarmælinga úr lönduðum afla.

Ár	Botnv. fj. sýna	Botnv. fj. lengdarm.	Dragnót fj. sýni	Dragnót fj. lengdarm.	Net fj. sýna	Net fj. lengdarm.	Lína fj. sýna	Lína fj. lengdarm.
2000	766	172132	23	3265	27	4517	124	29780
2001	1131	170398	79	13660	541	39836	281	39915
2002	1233	162365	328	19270	1032	46109	367	46589
2003	1131	114366	428	13648	1214	33432	444	67124
2004	1239	107977	433	18281	780	28705	746	86231
2005	1092	101166	844	18605	916	38072	873	108923
2006	859	79264	680	16333	976	34720	923	115548
2007	946	75259	1013	16850	833	23972	596	96760
2008	849	67630	654	14430	875	23796	562	105976
2009	884	76100	988	16078	763	24751	741	87231
2010	806	77979	757	11241	849	26467	986	81958
2011	596	64643	921	7443	652	29408	765	56099
2012	604	54037	748	8928	646	22778	1124	98415
2013	661	73855	694	2840	765	4272	630	83238
2014	531	46615	262	5340	453	27415	691	96774
2015	554	65641	1018	6858	767	6565	1037	84003
2016	493	57116	1031	7182	797	26568	1060	97164
2017	518	67512	1270	8287	311	7413	368	77691
2018	264	48111	1368	6545	1004	16636	395	74874
2019	451	81165	330	4970	43	5754	292	56710
2020	191	35494	581	3915	226	12606	84	13242
2021	325	53645	900	6468	11	1133	38	4333
2022	228	38180	510	5804	546	1893	52	11348
2023	150	23230	70	3882	162	9741	34	4187

Aldursdreifing landaðs þorsks

Tafla 3 sýnir fjölda kvarnasýna og fjölda lesinna kvarna eftir veiðarfærum. Mynd 11 sýnir staðsetningu sýna.

Frá árinu 1985 hefur aldurssamsetning landaðs afla breyst, þ.e. færst frá yngri yfir í eldri fisk (Mynd 14), að mestu vegna minnkandi veiðiálags. Þannig var að í upphafi tímabilsins var búið að veiða um 75 % af afla hvers árgangs áður en hann náði 7 ára aldri, en nú er sú hlutdeild einungis um 40 % (Mynd 15).

Tafla 3: Þorskur. Fjöldi sýna, lengdarmælinga og safnaðra kvarna til aldurslesturs úr lönduðum afla.

Ár	Botnv. fj. kvarna	Botnv. fj. sýna	Dragnót fj. kvarna	Dragnót fj. sýna	Net fj. kvarna	Net fj. sýna	Lína fj. kvarna	Lína fj. sýna
2000	766	10034	23	885	27	1051	124	2223
2001	1131	9200	79	500	541	2241	281	2830
2002	1233	8619	328	905	1032	2644	367	2846
2003	1131	8146	428	814	1214	1906	444	3409
2004	1239	9053	433	736	780	1375	746	2483
2005	1092	6503	844	1343	916	1258	873	3874
2006	859	5720	680	1452	976	2107	923	3656
2007	946	6094	1013	1842	833	1745	596	3748
2008	849	5024	654	1181	875	1539	562	2883
2009	884	5418	988	1333	763	1720	741	1972
2010	806	5880	757	1121	849	1505	986	3516
2011	596	5403	921	1417	652	1197	765	2779
2012	604	5757	748	1334	646	1557	1124	3895
2013	661	6194	694	1041	765	1790	630	3302
2014	531	5104	262	747	453	1162	691	2096
2015	554	4937	1018	1686	767	1632	1037	2128
2016	493	5015	1031	2006	797	1674	1060	2183
2017	518	3818	1270	2189	311	908	368	1119
2018	264	2369	1368	2073	1004	1290	395	945
2019	451	2828	330	966	43	300	292	1237
2020	191	1847	581	1397	226	437	84	775
2021	325	2171	900	2304	11	200	38	750
2022	228	1264	510	788	546	972	52	362
2023	150	1511	70	588	162	200	34	440

Mynd 14: Þorskur. Aldurskiptur afli. Súlur gefa til kynna afla í fjölda eftir aldri og eru litaðar eftir árgangi.

Mynd 15: Þorskur. Áætluð samsetning heildarafla á ári skipt eftir árgangi.

Aflaþyngdir

Meðalþyngd í afla eftir aldri (Mynd 16) lækkaði á árunum 2001-2007, þegar þyngdir náðu lágmarki í mörgum aldurshópum. Meðalþyngdir hafa hækkað síðan og eru um og yfir langtímameðaltali í fiski yngri en 10 ára, en rúmlega 10 % undir meðaltali í eldri aldurshópum. Fyrir 2024 eru meðalþyngdir 3-9 ára byggðar á sambandi þyngdar í vorralli og afla árið á undan fyrir 3-9 ára. Þyngd fyrra árs er notað fyrir eldri fisk (sjá kafla um aflaspá).

Mynd 16: Þorskur. Aflaþyngdir eftir aldri. Súlur gefa til kynna frávik frá meðalþyngd eftir aldri og eru litaðar eftir árgangi.

Náttúruleg dánartala

Upplýsingar vantar um náttúrulega dánartölu. Í stofnmati er gert ráð fyrir að náttúruleg dánartala sé 0.2 fyrir alla aldurshópa.

Gögn um afla, sókn og frá rannsóknaleiðöngrum

Afli á sóknareiningu

Óstaðlaðan afla þorsks á sóknareiningu má sjá á Mynd 17. Í þau skipti sem þorskur er 50% aflans hefur afli á sóknareiningu aukist töluvert frá árinu 1990. Sé horft til allra veiðiferða þar sem þorskur veiddist náði afli á sóknareiningu hámarki í seinni hluta fyrsta áratugar þessarar aldar en hefur síðan minnkað fyrir línu en er nú við hámark fyrir botnvörpu og dragnót. Séu þessar tímaraðir bornar saman við niðurstöður leiðangra Hafrannsóknastofnunar má því lesa aðra þróun í stofninum. Það er almennur eiginleiki vísitalna sem byggðar eru á aflagögnum að þær lýsa fleiri þáttum en bara stofnþróun. Til að mynda stærðarhlutföll hafa breyst töluvert vegna breytinga á veiðimynstri og sóknar. Sé t.d. horft til vísitölu fisks stærri en 80 cm sjáum við að sá hluti stofnsins hefur mælst stór frá 2017 (Mynd 18)

Mynd 17: Þorskur. Afli á sóknareiningu skipt eftir helstu veiðarfæraflokkum. Brotalínur gefa til kynna afla á sóknareiningu þar sem meira en 50% aflans var þorskur en heilar línur allar færslur þar sem þorskur veiddist. Gögn um sókn hafa ekki borist eftir árið 2021. Athugið að breyting átti sér stað í september 1999 þar sem öll skip voru skyldug til að skila inn afladagbók en fyrir þann tíma voru skip minni en 10 brúttólestir undanskilin þeirri skyldu.

Stofnmælingar

Upplýsingar um vistfræði þorsks á Íslandsmiðum er einna helst safnað í tveimur reglubundnum rannsóknaleiðöngrum, stofnmælingu botnfiska að vori (SMB) og að hausti (SMH). SMB hefur farið fram árlega síðan 1985 (Jón Sólmundsson, n.d.). SMH hófst 1996 og hefur, að undanskildu árinu 2011 vegna verkfalls sjómanna, farið fram árlega (Klara B. Jakobsdóttir, n.d.).

Heildarvísitala og lífmassavísitala veiðistofns (þorskur >55 cm) hækkuðu frá aldamótum fram til ársins 2017 þegar þær voru í hámarki en lækkuðu umtalsvert fram til 2020 (Mynd 18). SMB vísitölur árið 2020 voru óvenju lágar samanborið við árin á undan og eftir en vísitölur áranna 2021-2024 eru svipaðar og árin 2018 og 2019. SMH vísitölur héldu hinsvegar áfram að lækka til ársins 2021 en hækkuðu aftur 2022. Afli á stöð í síðustu leiðöngrum er sýndur á Mynd 19.

Mynd 18: Þorskur. Vísitala úr SMB er táknuð með heilli línu, þar sem skyggð svæði gefa til kynna óvissu í mælingum (staðalfrávik), og vísitala úr SMH er táknuð með punktum, þar sem lóðréttar línur tákna óvissu (95 % öryggismörkum). Stofnvísitala (efri til vinstri), vísitala veiðistofns (55 cm og stærri, efri til hægri) og vísitala stærri einstaklinga (80 cm og stærri, neðri til vinstri) og nýliðunarvísitala (≤55 cm, neðri til hægri), úr stofnmælingu botnfiska að vori (lína) frá árinu 1985 og hausti (punktar) frá árinu 1996.

Útbreiðsla þorsks í síðustu stofnmælingum að vori og hausti og dreifing stofnvísitölu eftir svæðum er sýnd á Mynd 20.

Mynd 19: Þorskur. Útbreiðsla þorsks í SMB 2024 og SMH 2023. Punktastærð er í hlutfalli við afla í togi. Punktastærð er í hlutfalli við afla í togi; x sýnir tog með engan afla. 100, 500 og 1000 m dýptarlínur eru sýndar.

Mynd 20: Þorskur. Breytingar á dreifingu lífmassa vísitölu í SMB (vorrall) og SMH (haustrall).

Lengdardrefingar úr báðum stofnmælingarleiðöngrum sýna glöggt staka aldurshópa yngri fiska (Mynd 21). Eftir það er þessi skipting ekki eins skýr sökum einstaklingsbreytileika í vexti og kynþroska. Þó má greina fjöltoppa lengdardreifingu. Stórir árgangar frá 2020 og 2021 eru nú byrjaðir að ganga í veiðistofninn.

Mynd 21: Þorskur. Lengdardreifingar úr SMB (marsralli) og SMH (haustralli). Bláar súlur sýna lengdardreifinguna en heil lína sýnir meðaltal mælinga.

Aldurskiptar vísitölur eldri fiska hafa verið í hærra lagi síðastliðinn áratug þrátt fyrir að þessir árgangar hafi í upphafi verið metnir litlir eða í meðallagi (Mynd 22). Stofnmælingin 2020 virðist hafa verið útlagi, sé horft til þróunar 2014 og 2015 árganganna, sem voru metnir nálægt langtímameðaltali árið 2019 (þá 4 og 5 ára), en helmingur af því meðaltali 2020 (þá 5 og 6 ára).

Mynd 22: Þorskur. Aldurskiptar fjöldavísitölur úr SMB (vorrall) og SMH (haustrall). Súlur gefa til kynna vísitölu eftir aldri og eru litaðar eftir árgangi.

Stofnþyngdir

Meðalþyngd í stofni eftir aldri má sjá á Mynd 23. Meðalþyngdir voru undir meðallagi á árabilinu 2000 – 2010. Eftir það voru yngri fiskar undir meðallagi á meðan eldri fyrir ofan. Haustrallið sýnir svipaða leitni, en hefur seinni ár hafa allar þyngdir farið lækkandi (Mynd 23).

Mynd 23: Þorskur. Stofnþyngdir eftir aldri úr SMB. Súlur gefa til kynna frávik frá meðalþyngd eftir aldri og eru litaðar eftir árgangi.

Kynþroski eftir aldri

Kynþroska eftir aldri má sjá á Mynd 24. Upplýsingar um kynþroska þorsks koma úr stofmælingu botnfiska að vori. Kynþroski yngri fiska hefur verið undir meðallagi síðastliðin ár, sem gefur til kynna seinni kynþroska.

Mynd 24: Þorskur. Kynþroski (úr SMB) eftir aldri. Súlur gefa til kynna frávik frá kynþroskahlutfalli og eru litaðar eftir árgangi. Gögnin eru notuð til þess að reikna stærð hrygningarstofns.

Úrvinnsla gagna

Stofnmat

Stofnmatið í þorski er byggt á tölfræðilegu aldurs-afla árgangalíkani sem tekur tillit til ársþáttaáhrifa í stofnmælingum. Inntaksgögnin fyrir utan fjölda í afla eftir aldri (sjá Mynd 15) eru aldursskiptar vísitölur úr stofnmælingaleiðöngrum (1-14 ára úr SMB og 3-13 ára í SMH, sjá Mynd 22). Söguleg gögn eru notuð til að meta samband stofnstærðar og vísitalna fyrir einstaka aldursflokka auk staðalfráviks frávika fyrir einstaka aldursflokka. Stofnmatið fór í rýni í upphafi árs 2021 og var meðhöndlun á stofnmælingagögnum breytt talsvert sem leiddi til töluverðar lækkunar í stofnmatinu árið 2021 samanborið við fyrri ár. Ítarleg greinargerð á stofnmatinu og breytingunum á uppsetningu má finna í stofnmatsskýrslu fyrir þorsk árið 2021 og lýsing á uppsetningu stofnmatsins má finna í stofnviðauka Alþjóðahafrannsóknaráðsins (ICES 2021b).

Inntaksgögn stofnmats

Stofnmatið byggir á fjórum gagnastoðum sem lýst er hér að ofan. Það eru SMB og SMH, sýnataka úr afla og landaður afli. Gögn úr veiðum erum notuð til þess að búa til aldurskiptan afla sem, ásamt aldurskiptum vísitölum úr SMB og SMH, eru borin saman við úttak líkansins í gegnum vegið líknafall til þess að meta stika líkansins. Afla- og stofnþyngdir koma úr sýnatöku úr afla og SMB. Kynþroski eftir aldri er einnig metinn byggt á gögnum úr SMB. Nánari lýsingu á stofnmatsaðferðinni má finna í stofnviðauka Alþjóðahafrannsóknaráðsins um þórsks (ICES (2021a)).

Inntak stofnmatsins eru aldurskiptur afli frá 1955 til 2023 (aldur 3 til 14) og aldursdreifingar frá 1 til 14 ára (frá vorinu 1985 til 2024, SMB) og aldursdreifingar frá 3 til 13 ára frá haustralli 1996 til 2023 (SMH). Aðferðin við að ákvarða aldursdreifingu afla byggir á 20 einingum: tve svæði (norður og suður), tvö tímabil (janúar–maí og júní–desember) og fimm veiðarfærum (botnvörpu, línu, handfæri, net og dragnót). Viðmiðunarstofn (4+) sem ákvarðar leyfilegan hámarksafla fyrir veiðitímabilið er fenginn út frá margfeldi fjölda í stofn í upphafi úttektarárs og aflaþyngda á því ári. Aflaþyngdirnar eru ekki þekktar og þurfa því að vera metnar út frá stofnþyngdum mældum í SMB, byggt á sambandi milli afla og stofnþyngda frá því í fyrra.

Meðalþyngd aldurs í aflanum (Mynd 16) lækkaði frá 2001 til 2007 og náði þá sögulegu lágmarki í mörgum aldurshópum. Þyngdir eftir aldri hafa aukist á undanförnum árum og eru við eða yfir meðaltali í mikilvægustu aldurshópunum. Breytileiki í þyngdarmynstri eftir aldri í aflanum er að hluta til endurspeglun á breytileika í þyngd stofnsins eins og sést í mælingum úr rannsóknum (Mynd 23).

Greining á niðurstöðum stofnmats

Frávik á mældum og metnum aldursgreindum rallvísitölum sýna stór neikvæð frávik í SMB 2020 í mikilvægum aldurshópum (aldur 4 til 8) en síðari frávik eru hinsvegar nær því sem sést hefur sögulega (25. mynd). Í fiski 10 ára og eldri í SMB eru jákvæð fráviki hinsvegar óvenju há árin 2022. Frávik líkansins frá SMH vísitölum eru almennt neikvæðar síðustu tvö árin, mestar í 4 til 9 ára fiski. Sé litið á árganga eru frávik fyrir árgang 2015 talsvert há og jákvæð í stofnmælingum og afla árin 2022 og 2023 og vísitalan í SMB 2023 hæsta 8 ára vísitalan frá upphafi SMB (22. mynd) Samantekt á leifum líkansins (25. mynd) sýnir að líkanið nær ekki að fylgja eftir lækkuninni í SMH vísitölum árin 2019 til 2021 (26. mynd). Þó frávik í einstökum árum geti verið töluverð, gerir misræmið í þróun stofnvísitalna í SMB og SMH síðustu ár það að verkum að stofnmatið nú er háð meiri óvissu en að öllu jöfnu.

Mynd 25: Þorskur. Samanburður á niðurstöðum líkans (línur) og heildarvísitölum stofnmælingaleiðangra í vor- (SMB) og haustralli (SMH) (punktar).

Mynd 26: Þorskur. Leifar stofnmatslíkansins þegar úttak líkansins er borið saman við aldurskiptar vísitölur úr SMB og SMH. Rauðir hringir tákna neikvæðar leifar (mæligögn < spá líkans), en bláir jákvæðar leifar. Stærð hringja er í hlutfalli við stærð leifa.

Niðurstöður stofnmats og ráðgjöf

Viðmiðunarstofninn (4 ára fiskur og eldri) stækkaði úr um 700 þúsund tonnum á fyrsta áratug þessarar aldar í um 1200 þúsund tonn árið 2015 (Mynd 27). Á sama tíma stækkaði hrygningarstofninn úr 200 þúsund í rúmlega 500 þúsund tonn. Þessi aukning var fyrst og fremst vegna minnkandi sóknar en að hluta einnig vegna hækkunar meðalþyngda og lægri tíðni slakra árganga. Bæði viðmiðunarstofninn og hrygningarstofninn hafa minnkað síðan, en í sögulegu samhengi er stofninn enn metinn sterkur. Viðmiðunarstofninn árið 2024 er metinn 1075600 þúsund tonn og hrygningarstofninn 377 þúsund tonn. Veiðihlutfall er metið 0.182 árið 2023.

Miðað við forsendur núverandi stofnmats, þar sem 2019 árgangurinn er metinn stór og nýliðun árganga sem koma inn í viðmiðunarstofninn á næstu tveimur árum (árgangar 2020 til 2021) er metin nálægt meðaltali áranna 1986 til 2021, eru líkur á því að viðmiðunarstofn þorsks muni ekki minnka til skemmri tíma litið, jafnvel stækka lítillega (<10 %). Fyrstu vísbendingar um stærð 2022 árgangsins eru að hann sé nálægt meðaltali árganganna 1986 til 2021, en 2023 árgangurinn lítur ekki út fyrir að vera sterkur. Árgangur 2022 kemur ekki inn í viðmiðunarstofninn fyrr en 2026 og 2023 árgangurinn ekki fyrr en 2027.

Mynd 27: Þorskur. Samantekt á stofnmati: Þróun afla, nýliðunar, veiðálags og stofnstærðar. Lóðrétt brotalína gefur til kynna úttektarár, skyggð svæði sýna 95% óvissumörk.

Reiknuð endurlitsgreining gefur til kynna að fyrsta mat á nýliðun (við eins árs aldur) sé nokkuð ónákvæmt en annars eru breytingar minni háttar (Mynd 28). Stofnmatið er nokkuð stöðugt og metið 5 ára Mohns rho er innan marka (-0.157 fyrir hrygningarstofn og 0.175 fyrir veiðihlutfall) og metin 0.033 fyrir nýliðun, og 0.03 fyrir hrygningarstofn og veiðihlutfall).

Mynd 28: Þorskur. 5 ára reiknuð endurlitsgreining byggð á núverandi uppsetningu stofnmats.

Niðurstöður stofnmats þar sem annarri eða báðum vísitölum er sleppt gefa til kynna að núverandi stofnmat fylgi vorrallsmatinu einna best. Sé haustrallinu sleppt veldur það minniháttar aukningar í stofnstærðarmati, þegar vorrallinu sleppt er breytingin meiri til minnkunnar, sem og þegar báðum röllum er sleppt (Mynd 29).

Mynd 29: Þorskur. Samanburður á stofnmatsniðurstöðum þar sem SMH, SMB eða báðum er sleppt.

Skammtímaspá

Þorskafli árið 2023 var 217157 tonn og var hlutdeild erlendra fiskiskipa óveruleg.

Til að gera skammtímaspá þarf að hafa mat á afla núverandi árs. Mat á lönduðum afla fyrir núverandi almanaksár er byggt á því sem eftir er af kvóta núverandi fiskveiðiárs (2024/2025) í upphafi árs (2024) og aflanum sem búist er við frá 1. september til 31. desember (2024) (1/3 af ráðgjöf) ásamt væntanlegum afla erlendra skipa (3 þúsund tonn).

Tafla 4 sýnir framreiknaða stofnstærð fyrir úttektarár, og niðurstöður framreikninga.

Lengdarháð brottkast á þorski frá 2001-2013 var metið um 1 % af lönduðum afla, en uppfærð gögn benda til þess að brottkast hafi aukist (MRI 2016). Aðferðin til að meta brottkast gerir ráð fyrir að minni fiski sé hent, sé honum hent á annað borð.

Viðmiðunarstofn B4+ á úttektarári, sem aflareglan byggir ár, er byggður á fjölda í stofni í upphafi árs og spáðum aflaþyngdum í úttektarári. Spá um aflaþyngdir er tvískipt, þyngdir 3 til 9 ára eru metnar byggt á sambandi stofn- og aflaþyngda ársins á undan. Fyrir 10 ára og eldri eru aflaþyngdir ársins á undan notaðar.

Sama aðferð var notuð til að meta þyngdir eftir aldri fyrir næsta ár, þ.e. α og β voru metin samkvæmt eftirfarandi jöfnu:

\[ cW~a,y-1~=α+β*sW~a,y-1~ \]

og aflaþyngdir fyrir úttektarárið voru svo metnar samkvæmt:

\[cW~a,y~=α+β*sW~a,y~\]

þar sem cW_a,y tákanar aflaþyngd og sW_a,y stofnþyngd fyrir aldur a og ár y. Byggt á þessu eru metnar meðalþyngdir eftir aldri í afla árið 2024 nálægt meðalþyngdir langtímans jafnvel þó að meðalþyngdir í vorralli séu undir meðaltali (mynd og tafla). Ástæða þessa er að líkanið er byggt á tiltölulega fáum mælingum og spá um þyngd í yngri fiski er háð mælingum í eldri fiski.

Til samanburðar við þessa reikninga hefur líkan sem byggir á gögnum fyrir öll ár frá 1990 til ársins í ár til þess að meta stikana (α og β) fyrir aflaþyngdarspánna.

Þetta líkan hefur áðan gefið sögulega betra mat á aflaþyngdum fyrirliggjandi árs (Mynd 30, Mynd 31)) samanborið við líkanið sem til þessa hefur verið notað (staðalfrávik 0.035 samanborið við 0.050, bjagi -0.0020 samanborið við -0.0049). Þar sem áhrif þessa voru hinsvegar óverulegar á metna stærð viðmiðunarstofnsins fyrir árið 2024 (tæp %) þá var haldið við fyrra spálíkan í ár en frekari greining, þ.m.t. að skoða alla aldurshópa sem og að nota einnig þyngdir úr SMH eru fyrirhugaðar.

Mynd 30: Þorskur. Spá um aflaþyngdir 3-9 ára. Rauðir punktar sýna mælingar frá 2023 og bláir punktar mældar SMB þyngdir árið 2024 og spáðar aflaþyngdir 2024 byggða á sambandi ársins 2023 (rauð lína)

Mynd 31: Þorskur. Samanburður á frávikum í spáðum og mældum aflaþyngdum á líkani sem til þessa hefur verið notað (‘spaly’) og líkani sem byggir á sambandi innan hvers aldursflokks (‘alt’). Tölur sýna frávikin sem þúsundir tonna og summan á hverju ári frávikið í mati á viðmiðunarstofni ársins.

Tafla 4: Þorskur. Niðurstöður stofnmats og skammtímaspár þegar aflareglunni stjórnvalda er beitt. Fyrir árið 2024 gefur stofmatið mat á stærð hrygningarstofns, viðmiðunarstofns (B4+) og nýliðun á meðan afli og veiðihlutfall eru byggð á spá fyrir úttektarár. Framreikningar byrja 2025. Afli fisveiðiárs er einvörðungu gefin fyrir úttektar- og framreikningaár.

Ár	Afli (almanaksár)	Afli (fiskveiðiár)	Hrygningarstofn	B4+	Veiðihlutfall	Nýliðun (3 ára)
1955	539486	—	726863	2091220	0.242	151032.0
1956	461780	—	588192	1818970	0.256	143774.0
1957	454375	—	575094	1640420	0.303	161483.0
1958	508429	—	690445	1650990	0.290	215103.0
1959	436801	—	639696	1580900	0.295	303945.0
1960	474805	—	583802	1657780	0.246	153744.0
1961	387897	—	465511	1430570	0.269	195934.0
1962	393690	—	505861	1464380	0.275	125273.0
1963	408335	—	460580	1298970	0.329	173269.0
1964	417289	—	420221	1211060	0.333	197608.0
1965	376136	—	323049	1053000	0.346	219590.0
1966	346153	—	295853	1063480	0.321	233032.0
1967	343542	—	280743	1139740	0.321	320099.0
1968	399163	—	248564	1242600	0.319	171262.0
1969	388876	—	354360	1335840	0.338	239766.0
1970	459027	—	354965	1332990	0.341	179674.0
1971	436786	—	253213	1083980	0.380	193088.0
1972	393200	—	225793	979053	0.386	142012.0
1973	361881	—	245417	831019	0.443	278016.0
1974	362136	—	188988	909809	0.402	187117.0
1975	361758	—	175181	891382	0.395	259291.0
1976	331284	—	146066	948599	0.361	369462.0
1977	337924	—	199274	1298580	0.257	144156.0
1978	329859	—	212640	1308980	0.271	223896.0
1979	357435	—	308024	1409790	0.291	237555.0
1980	423297	—	370325	1510730	0.301	141783.0
1981	451034	—	275957	1254480	0.326	145073.0
1982	386498	—	183093	987452	0.330	141066.0
1983	293409	—	144153	802754	0.358	227535.0
1984	282869	—	154353	913772	0.339	143502.0
1985	325493	—	169405	940339	0.373	140282.0
1986	366011	—	194963	866433	0.440	299764.0
1987	380240	—	145613	989352	0.386	250845.0
1988	372356	—	159668	978580	0.376	176924.0
1989	329697	—	161505	949862	0.363	97221.6
1990	320762	—	197665	816583	0.388	130695.0
1991	305691	—	156893	699315	0.399	113579.0
1992	267035	—	143236	566540	0.451	160730.0
1993	244266	—	114758	587416	0.344	129525.0
1994	171845	—	151164	568857	0.302	80894.8
1995	158645	—	172776	565297	0.313	142708.0
1996	178234	—	156771	679849	0.288	166140.0
1997	205340	—	191306	797531	0.289	92231.2
1998	250490	—	201671	739073	0.345	156564.0
1999	262623	—	178197	729258	0.334	76123.1
2000	230756	—	163610	590621	0.400	167692.0
2001	213547	—	159972	663695	0.329	155559.0
2002	195343	—	192648	713703	0.291	158211.0
2003	203923	—	189334	742223	0.298	180887.0
2004	232687	—	196477	811977	0.269	85207.6
2005	225649	—	226044	728900	0.278	154920.0
2006	199202	—	217507	691882	0.260	132604.0
2007	179458	—	202042	668181	0.233	95370.5
2008	151217	—	253816	672217	0.255	131337.0
2009	178911	—	234039	745824	0.234	117274.0
2010	168064	—	263775	794567	0.216	125821.0
2011	171098	—	322624	840655	0.224	165795.0
2012	195313	—	358291	961248	0.223	176293.0
2013	228333	—	380761	1084670	0.205	125603.0
2014	219466	—	348359	1091120	0.208	174820.0
2015	228543	—	455212	1173130	0.208	148771.0
2016	247259	—	397722	1227700	0.201	99953.9
2017	247293	—	525256	1155880	0.224	156956.0
2018	270171	—	517051	1203980	0.220	167527.0
2019	270377	—	463460	1152390	0.232	116943.0
2020	266545	—	415044	1045480	0.256	146136.0
2021	255143	—	404690	1102950	0.227	130425.0
2022	224560	—	412477	1090690	0.207	169403.0
2023	206944	—	392593	1136840	0.182	139550.0
2024	200600	211983	377477	1075600	0.194	112024.0
2025	212239	212939	404273	1069480	0.199	125549.0
2026	212737	212524	419259	1060550	0.201	142138.0
2027	212871	213754	428230	1074920	0.199	132529.0

Fiskveiðistjórnun

Saga

Matvælaráðuneytið ber ábyrgð á stjórnun fiskveiða á hafsvæði við Ísland. Stjórnun fiskveiða er bundin í lög og árlega eru gefnar út reglugerðir sem geta verið háðar breytingum frá ári til árs. Vísindaleg ráðgjöf um fiskveiðar og nýtingu fiskistofna kemur frá Hafrannsóknastofnun og Alþjóðahafrannsóknaráðinu (ICES). Aflamarkskvóti var fyrst settur á þorsk árið 1984 með innleiðingu kvótakerfisins en að auki var sett á sóknarmarkskerfi til að auka jöfnuð. Árið 1985 var leyft að velja á milli sóknardaga og aflaheimilda. Það leiddi hins vegar til þess að skip með sóknarkvóta gátu áunnið sér aflamarkskvóta með veiðireynslu og þar með var farið fram úr ráðgjöf um allt að 20-30 % fyrstu árin.

Lögin voru því endurskoðuð og árið 1990 var sóknarmark afnumið nema fyrir hluta smábátaflotans sem stjórnað var með fiskveiðidögum. Á sama tíma voru ýmsar takmarkanir settar á tilfærslu kvóta. Fiskveiðiárið var skilgreint frá 1. September til 31. Ágúst og smábátum á línu og með handfærum gefinn kostur á að velja svonefnt krókaleyfi í stað aflamarks. Lögin tóku að fullu gildi 1. September 1991. Fyrstu árin byggði ráðgjöf Hafrannsóknarstofnunar á því að minnka fiskveiðidauða um 40 %, en leyfilegur hámarksafli fór hins vegar fram úr ráðgjöf og afli fram úr leyfilegum hámarksafla á þessum árum.

Þorskstofninn minnkaði stöðugt í byrjun níunda áratugarins, vegna lélegrar nýliðunar og hás fiskveiðidauða. Aukin stjórn á veiðum var nauðsynleg og umfangsmikil vinna fiskifræðinga leiddi til innleiðingar aflareglu fyrir fiskveiðiárið 1995/1996. Aflareglan leiddi til talsverðrar lækkunar á fiskveiðidauða.

Frá því aflaregla fyrir þorsk var innleidd, hefur ráðlagður heildarafli verið samkvæmt aflareglu, en afli hefur þó verið umfram ráðgjöf sem nemur að meðaltali rúm 5 % (Mynd 32, Tafla 5). Helsta ástæða þess að afli fór umfram ráðgjöf í upphafi er sú að afli í „sóknarstýringu” var meiri en spáð var fyrir, en áætlaður afli er dreginn frá reiknuðum heildarafla samkvæmt aflareglu. Núverandi kerfi fyrir smærri báta sem var innleitt árið 2009, inniheldur þak sem tryggir að afli fari ekki fram úr ráðlögðum hámarksafla sem nemur meira en 1-2 %.

Afli erlendra fiskiskipa er eins og áður sagði lítill og einvörðungu norsk og færeysk fiskiskip sem hafa heimild til veiða við Ísland. Samningurinn við Færeyjar leyfir veiði á 5600 tonnum af bolfiski, þar af að hámarki 1200 tonn af þorski og 40 tonn af lúðu. Þessi skip eru ekki partur af aflamarkskerfinu og þar til nýlega var ekki tekið tillit til þeirra þegar heildaraflamark íslenskra fiskiskipa var ákvarðað.

Aflareglur

Ráðgjöf um veiðar á næsta fiskveiðiári er byggð á aflareglu stjórnvalda, þar sem 20 % af viðmiðunarstofn \(B_{4 + ,y}\)) gildir til helminga við aflamark yfirstandandi fiskiveiðiárs \(TAC_{y - \frac{1}{y}}\)), oft nefnd “sveiflujöfnun”:

\[TAC_{y + 1} = \frac{\left( 0.20*B_{4 + ,y} + TAC_{y} \right)}{2}\]

Ef hrygningarstofninn er hins vegar metinn undir aðgerðamörkum, sem eru 220 000 tonn, þá er dregið línulega úr veiðiráðgjöf byggt á eftirfarandi jöfnu:

\[ TAC~y/y+1~ = 0.2 * B~4+,y~ * SSB~y~/220 000 \]

Það er enginn lágmarkslöndunarstærð skilgreind fyrir þorsk, og hægt að er að landa undirmáli utan kvóta.

Kvótatilfærslur frá öðrum tegundum yfir í þorsk eru ekki leyfðar og nettótilfærslur hafa verið tiltölulega lágar síðastliðin ár (Mynd 33). Nettótilfærsla af ónotuðum þorskkvóta frá einu fiskveiðiári til þess næsta eru venjulega undir 7 %.

Mynd 32: Þorskur. Samanburður á heildarafla og aflamarks í íslenskri lögsögu. Points denote select years of advised TACs during changes in the basis of advice.

Mynd 33: Þorskur. Nettó tilfærsla á kvóta eftir fiskveiðiárum. Tilfærsla milli tegunda (efri myndir): Jákvæð gildi tákna tilfærslu á kvóta annarra tegunda yfir á þorsk (ekki heimilt) en neikvæð gildi tilfærslu þorskkvóta á aðrar tegundir. Tilfærsla milli ára (neðri myndir): Nettó tilfærsla kvóta á viðkomandi fiskveiðiár.

Tafla 5: Þorskur. Saga ráðgjafar. Ráðgjöf Hafrannsóknastofnunar um hámarksafla, ákvörðun stjórnvalda um aflamark og landaður afli (tonn).

Ár	Grunnur ráðgjafar	Ráðgjöf	Aflamark	Afli (fiskveiðiár)	Afli (almanaksár)
1988*	National advice	300 000	350 000		377 554
1989*	National advice	300 000	325 000		363 125
1990*	National advice	250 000	300 000		335 316
1991*	National advice	240 000	245 000		307 759
1991/1992	National advice	250 000	265 000	274 000	264 834
1992/1993	Reduce F by 40%	154 000	205 000	241 000	250 704
1993/1994	Reduce F by 40%	150 000	165 000	197 000	178 138
1994/1995	Reduce F by 50%	130 000	155 000	165 000	168 592
1995/1996	Apply catch rule	155 000	155 000	170 000	180 701
1996/1997	Apply catch rule	186 000	186 000	202 000	203 112
1997/1998	Apply catch rule	218 000	218 000	227 000	243 987
1998/1999	Apply catch rule	250 000	250 000	254 000	260 147
1999/2000	Apply catch rule	247 000	250 000	257 000	235 092
2000/2001	Apply catch rule	203 000	220 000**	221 000	236 702
2001/2002	Apply catch rule	164 000	190 000**	219 000	209 544
2002/2003	Apply catch rule	183 000	179 000**	202 000	207 246
2003/2004	Apply catch rule	210 000	209 000	227 000	228 342
2004/2005	Apply catch rule	205 000	205 000	217 000	213 867
2005/2006	Apply catch rule	198 000	198 000	207 000	197 202
2006/2007	Apply catch rule	187 000	193 000	191 000	171 646
2007/2008	Apply catch rule	152 000	130 000	143 000	147 676
2008/2009	Apply Fmax	< 124 000	160 000^	171 000	183 320
2009/2010	Apply Fmax	< 135 000	150 000^^	170 000	170 025
2010/2011	Apply catch rule	160 000	160 000	167 000	172 218
2011/2012	Apply catch rule	177 000	177 000	185 000	196 171
2012/2013	Apply catch rule	196 000	196 000	213 000	223 582
2013/2014	Apply catch rule	215 000	215 000	226 000	222 021
2014/2015	Apply catch rule	218 000	218 000	223 000	230 165
2015/2016	Apply catch rule	239 000	239 000	251 000	251 219
2016/2017	Management plan	244 000	244 000	237 644	243 945
2017/2018	Management plan	257 572	257 572	270 217	267 221
2018/2019	Management plan	264 437	264 437	265 385	263 025
2019/2020	Management plan	≤ 272 411	272 411	272 385	270 302
2020/2021	No advice requested***	-	256 593	272 137	265 740
2021/2022	Management plan	≤ 222 373	222 373	239 925	242 192
2022/2023	Management plan	≤ 208 846	208 846	219 803	218 181
2023/2024	Management plan	≤ 211 309	211 309	—	—
2024/2025	Management plan	≤ 213 214	—	—	—

• Almanaksár.
  ** Breytt aflaregla.
  *** Raðgjöf 2020/2021 var samkvæmt Hafrannsóknastofnun (256 593 tonnes).
  ^ Upphafsaflamark 130 þús. tonn samkvæmt ráðgjafareglu, aukið í 160 þús. tonn í janúar 2009
  ^^ Byggt á ráðgjafareglu
  

Stöðumat ráðgjafar

Öll merki frá rannsóknaleiðöngrum og úr afla gefa til kynna að ástand þorskstofnsins sé gott um þessar mundir. Stofnmatið og stofnmatsaðferðin sem var endurskoðuð á rýnifundi Alþjóðahafrannsókna­ráðsins árið 2021 (ICES (2021b)) styðja það mat. Stofninn er í góðu ástandi en nýliðun hefur verið sveiflukennd og því líklegt að stofnstærð þorsks muni sveiflast í kringum núverandi ástand á næstu árum. Dregið er úr sveiflum í ráðgjöf með sveiflujöfnun aflareglu.

Heimildaskrá

ICES. 2021a. “Stock Annex: Cod (Gadus morhua) in Division 5.a (Iceland grounds).” International Council for the Exploration of the Seas; ICES publishing. https://doi.org/https://doi.org/10.17895/ices.pub.18622199.

———. 2021b. “Workshop on the Re-Evaluation of Management Plan for the Icelandic Cod Stock (WKICECOD), ICES Scientific Reports. 3:30.” International Council for the Exploration of the Seas; ICES publishing. https://doi.org/https://doi.org/10.17895/ices.pub.7987.

Jón Sólmundsson, Höskuldur Björnsson, Hjalti Karlsson. n.d. “Handbók Um Stofnmælingu Botnfiska.” Hafrannsóknastofnun; Hafrannsóknastofnun.

Klara B. Jakobsdóttir, Georg Haney, Einar Hjörleifsson. n.d. “Handbók Um Stofnmælingu Botnfiska a Haustlagi.” Hafrannsóknastofnun; Hafrannsóknastofnun.

MRI. 2016. “Mælingar á brottkasti þorsks og ýsu (e. Measurments of discards of Cod and Haddock), 2014–2016, Reykjavik, Iceland.” Vol. 3. Marine; Freshwater Research Institute, Iceland; Marine Research Institute, Iceland. https://www.hafogvatn.is/static/research/files/fjolrit-183pdf.